sábado, 2 de marzo de 2013

Cumpreanos do percance en Fukushima: o perigo silencioso

Aumento de cancros relacionados co accidente nuclear de Fukushima.

Poucos días nos separan do segundo aniversario do accidente nuclear de Fukushima, ocorrido o 11 de marzo de 2011, pero os agasallos que este acontecemento nos deixou tanto aos homes como ao medio ambiente non son moi favorables. Os efectos son fortemente notables , así se reflexa nos últimos estudos coma no informe da Organización Mundial da Saúde (OMS) onde destaca un leve aumento nos casos de cancro nas zoas máis achegadas á central nuclear. 


Concretamente, aumenta nun 4% o risco en todos os tumores en calqueira órgano; presentándose  6% máis de cancro de mama e ata 70% de risco na tiroides para as mulleres e para as nenas que resultaron expostas as dosis máis altas de radiación. A tiroides é unha glándula endócrina que precisa iodo para producir hormonas que regulan a enerxía e o metabolismo do corpo. Esta glándula non diferenza entre o iodo estable e o iodo radioativo e vai absorber todo o que lle sexa posible, por isto precisa especial proteción contra o escape de material radioactivo. Ademáis, na infacia é unha das partes do corpo máis sensibles á radiación e o organismo celular renovase rápidamente polo que se alguna célula se volve cancerosa, o tumor desarroiarase con máis rapidez.
O emprego de pastillas de iodo, compostas por ioduro de potasio, teñen como obxetivo principal frear estes danos xa que saturan a glándula para que non poda absorver mais iodo radioactivo. A pesar da súa eficacia para protexer a tiroides nas primeiras horas de exposición, non protexe o resto do organismo. En Xapón xa se repartiron unas 200.000 tabletas entre a poboación.

Para os varóns o risco máis destacado refírese á leucemia e faino cun incremento do 7% para os rapaces que viven preto da área sinestrada.

Estas cifras compáranse coa poboación sana da mesma idade. Isto é que se unha rapaza non afecada polo suceso ten un risco de cancro de tiroides do 0.75%, outra achegada ao epicentro nuclear terao incrementado un 1.25%. Sen embargo, fora dos 20 km a redonda de Fukushima as cifras xa se reducen á metade.

Pero este fatal accidente non só tivo repercusións na poboación xaponesa senon tamen chegou a outras rexións do mundo, aínda que nesta área se tripliquen as dosis de radiación que pode percibir unha persoa en todo o ano. Segundo este informe da OMS, no resto de Xapón e do mundo non se aprecia un incremento (do risco de cancro) aínda que dous anos é un prazo moi curto como para poder apreciar os seus daninos efectos. Así o afirman científicos coma para Eduardo Rodríguez-Farré, membro do comité sobre novos riscos para a saúde da Copmisión Europea, aínda que fai incapé no notable incremento de cancro infantil en tan curto prazo.
O desastre de marzo do 2011 provocou a morte e desaparición de 20.000 persoas, obrigou a desprazarse dos seus fogares a outras 86.000 que vivían nun radio de 20km e a aillarse nas súas casas aos que estén dentro do radio dos 30km. Estas son as medidas xaponesas para protexer a súa poboación.

Por engadidura, un tercio dos trabaladores que permaneceron na central as horas posteriores á fuga teñen un 30% de incremento do risco de padecer cáncer con respecto da poboación xeral. Descártase tamén que este relacionado co aumento de abortos e malformacións e outros problemas de saúde, ainda que a OMS recomenda un estreito seguimento a longo prazo con revisións periódicas para poder detectar calquer tumor a desarroiar.


PARA SABER UN POUCO MÁIS:

O accidente nuclear de Chernóbil (Ucrania) en abril do 86 é considerado xunto co de Fukushima coma o máis grave da Escala Internacional de Accidentes Nucleares e un dos maiores desastres medioambientais da historia.
O de Fukushima foi orixinado por unha serie de incidentes tales coma as explosións nos edificios que albergan os reactores nucleares, faios nos sistemas de refrixeración e liberación de radiación ao exterior.

Estes fenómenos liberan ao medio os productos radioactivos e, nestas emisións, independentemente da súa magnitude, afectan seriamente a todo tipo de organismos sobretodo a nivel inmunolóxico e xenético, provocando malformacións xenéticas nas novas xeracións. A gravidade dos danos producidos depende do material e tempo de exposición.
Pero sen dúbida, teñen un altísimo impacto destructivo sobtre todos os compartimentos do ecosistema, extendéndo os seus efectos no tempo.
Deste xeito, os incendios das explosións provocaron efectos de dispersión atmosférica dos productos radioactivos que se depositaron de maneira desigual, dependendo da súa volatilidade e das chuvias durante eses días.
Peixes de Fukushima con altos niveis radioactivos.
Os máis volátiles alcanzaron grandes distancias e a contaminación radioactiva ata chegou a alcanzar zoas de España. Foi o Consello de Seguridade Nuclear (CSN) quen detectou pequeñas cantidades de Iodo-13 e Cesio-137 por debaixo dos límites aceptables de dosis de radiación, nas rexións mediterráneas e nas Baleares.
 Estes reiduos atópanse parcialmente almaceados en contenedores ou enterrados en trincheiras, pudendo provocar riscos de contaminación das augas subterráneas.
 Tamén afectou á contaminación de alimentos, sobre todo con Cesio-139 cuxa vida media é de 30 anos e o edecto durará moitas décadas máis. Non a ves, nin a tocas, nin a sintes pero está ahí.

Pero… ¿Qué son e onde están as radiacións?

Algunhas cuestións plantexadas por EL MUNDO  ao doctor Ferrán-Guedea con Eduardo Gallego,  profesor do departamento de Enxeñería Nuclear da Universidad Politécnica de Madrid e vicepresidente da Sociedade Española de Protección Radiolóxica:

Son un tipo de enerxía que forman parte da natureza. Por exemplo,  gran parte do solo está composto por uranio ou tamén percibimos radiación procedente das estrelas, coma a do sol.

Tamén se atopan en apllicacións artificiais coma a enerxía nuclear e certas aplicación médicas ( coma a radioterapia para tratar o cancro ou os raios X)

¿Cómo as absorbe o corpo?

Hai moitos tipos de partículas nas radiacións, pero as que máis abundan son as de tipo gamma que atravesan sen dificultade os texidos e impactan no ADN das células, donde se produce el efecto más importante xa que pode provocar mutaciós celulares e dar lugar aos diversos tipos de cancro.
A radiación tambie se pode inhalar. Esta vía ten un agravante, porque o elemento químico entra no corpo, pode metabolizarse e permanecer durante moito tempo descargando radiacións e provocar tumores.

¿Qué riscos supoñen para a saúde?

A radiación controlada non representa ningún risco. De feito, conviven connosco en hospitais, industrias, en certos gases do terreno... Serven para tratar o cancro (radioterapia) e para diagnosticar moitas enfermidades (a través de radiografías, por exemplo).
Outra cousa é o que pasou en Xapón. Unha situación inesperada e impredecible. As repercusións dependen da distancia a que se atope cada persoa, a sensibilidade e das dosis e os materiais radiactivos emitidos.

¿Qué tipo de efectos ten a radiación no organismo?


Hai que distinguir en primiero lugar entre a exposición puntual a altas dosis (por riba dos 100 milisieverts), que pode provocar efectos agudos en pouco tempo (como malestar, queimaduras  na pel, caída do cabelo, diarreas, náuseas ou vómitos), e os danos acumulaudos, que poden causar problemas de saúde máis graves a longo prazo como cancros, leucemias e cancros de tiroides, como xa se comentou. Estos efectos teñen que ver coa capacidade das radiacións ionizantes para provocar cambios na estructura de las células; algo que non ocorre coas radiaciones non ionizantes (como las de infravermellos).

¿A qué dosis está exposta a poboación de Fukushima?


Según recoéceu a  Axencia de Seguridade Nuclear xaponesa, uns minutos despois da terceira explosión rexistrada na central, os niveis de radiación superaron os 8 milisieverts (mSv) por hora, o triple da cantidade normal a que está sometida unha persoa ao longo de todo un ano.

OUTROS EXEMPLOS DE  INTERESE:

FONTES DE INFORMACIÓN:

Alba Cortés Coego
1º Bacharelato A

7 comentarios:

Unknown dijo...

Alba lese mal, por favor intenta melloralo.

Unknown dijo...

Xa o sei profe pero é porque tiven problemas coa publicación. Xa o actualicei agora lese ben

Quaerendo invenietis dijo...

Ola Alba, un saúdo dende o máster de secundaria. Gustoume moito o teu post, vese que o traballaches... Permíteme unha pequena pregunta:

Como se clasifican as radiacións ionizantes e en que tipo incluirías as "partículas gamma" das que falas?

Unha pista: a radiación gamma é só enerxía e non ten masa (non son partículas), pero entón que son?

Por certo: FELICIDADES polo post!!!

Miguel.

Unknown dijo...

Hola Miguel! Moitas grazas alegrame moito o teu comentario.
As radiacións ionizantes caracterízanse por ter a enerxía necesaria para arrancar electróns dos átomos. As gamma e as alfa pertencen a este grupo.
É interesante o de que non son partículas e ten sentido, por iso me estraña que en todas as fontes de información aparezan así denominadas e paréceme complicado ter unha idea clara sobre isto.
E, segundo entendo eu, as "partículas" alfa son núcleos totalmente ionizados, sen a súa envoltura de electróns, quedando dous protóns e dous electróns. Como se explica no debuxo dun xeito bastante gráfico son "grandes" (teñen pouca capacidade de penetración) polo que non atravesarían o grosor dunha man e non serían moi dañinas. Pero este é un tema que se pode extender tanto que tratei de explicar un pouco de todo.
Se ainda teño unha idea errónea gustaríame que ma aclarases.
Un saúdo e grazas de novo

Quaerendo invenietis dijo...

Non tes nada erróneo... o teu comentario é moi bo... tes razón, en moitos sitios fálase das radiacións gamma como "partículas", mesmo en páxinas web que en principio serían fiables, pero se te fixas ninguén fala de partículas de raios X (que é unha radiación similar á gamma).

A ver se che podo aclarar eu un pouco... aínda que é un tema complicado e confuso.

Hai moitas clasificacións pero o máis sinxelo é diferenciar dous tipos de radiacións ionizantes:

- A radiación ionizante corpuscular (que ten corpo ou masa) que si son partículas, en concreto, como ben dis, as alfa son núcleos de helio e as beta que son, por exemplo, electróns de alta enerxía (Estudastes a estrutura do átomo? ).

- A radiación ionizante electromagnética que son fotóns, neste grupo encóntranse as radiacións gamma e os raios X. Os fotóns descríbense ás veces como partículas con masa cero, porque as radiacións electromagnéticas se comportan á vez como ondas e como partículas, pero non teñen masa, son só enerxía. (Coñeces o espectro electromagnético?)

Quaerendo invenietis dijo...

Agora que volvo ler non sei se te axudo ou te lio máis... Espero axudar un pouco se non é así síntoo. Repítote, o teu artigo sorprendeume, é moi bo.

Unknown dijo...

Si si, aclaroume bastante non te preocupes e pareceme moi interesante e sorprendente que algo que está mal este tan extendido...
De novo, moitas grazas :)