Durante 300 millóns de anos apenas evolucionou. Non lle fixo falta. Trátase do celacanto africano ('Latimeria chalumnae'), unha enigmática especie de peixe que se cría extinguida desde a época dos dinosaurios ( fai uns 70 millóns de anos) ata que en 1938 se encontrou un exemplar vivo na costa africana. Así, soupose que este peixe seguía habitando os mares do planeta.
Aínda que nas décadas posteriores encontráronse máis exemplares e describiuse unha segunda especie, o celacanto indonesio ('Latimeria menadoensis'), as poboacións deste esquivo peixe, que pode chegar a medir un metro e medio e habita a profundidades de ata 700 metros, son moi vulnerables e todavía bastante desconocidas para a ciencia.
Agora, un equipo internacional de investigadores secuenciou o seu xenoma, cuxo estudio preliminar confirmou o que moitos científicos xa sospeitaban: os seus xenes evolucionaron máis lentamente que os doutros peixes e vertebrados terrestres.
Según sosteñen os autores deste estudio, si este peixe evolucionou tan pouco é simplemente porque non o necesitou. A especie que habita na costa oriental africana vive nas profundidades do océano, en zonas estables que cambiaron moi pouco nos últimos milenios.
''Falamos con frecuencia sobre como as especies evolucionaron co paso do tempo. Pero hai todavía algúns lugares na Terra onde os organismos non teñen que cambiar, e este é un desos casos. Os celacantos probablemente están moi especializados nese ambiente extremo no que non se producen cambios", explica Kerstin Lindblad-Toh, investigadora do Instituto Broad do MIT, en EEUU, e unha das autoras deste estudio.
O aspecto do celacanto é moi similar ó de fósiles dos seus parentes de 300 millóns de anos de antigüidade, pero tamén posee características comúns aos tetrápodos, animais con catro extremidades entre os que se encontran os anfibios, os reptiles, as aves e os mamíferos. Tamén contan con aletas lobuladas os dipnoos ou peixes pulmonados. Os científicos cren que os primeiros anfibios con catro patas capaces de salir da agua e sobrevivir na terra evolucionaron a partir dalguna destas especies de peixes con aletas lobuladas. Según sinalan, a secuenciación do xenoma do celacanto mostrou que os peixes pulmonados serían os máis próximos aos tetrápodos e non os celacantos. Sen embargo, o xenoma do peixe pulmonado é moito máis complexo de descifrar que o de celacanto.
Por isto, o xenoma deste peixe, conocido popularmente como un 'fósil viviente' (un término acuñado por Charles Darwin para describir as especies vivas que son moi parecidas a outras que só puideron identificarse a través de fósiles encontrados) está comparándose co de outros animais para averiguar como os organismos acuáticos evolucionaron para adaptarse ó ecosistema terrestre.
Para Jessica Alföldi, coautora tamén deste artigo, o celacanto "non é un fósil vivinte, senón un organismo vivo", pois sobreviviu e reproduciuse, pero o seu aspecto cambiou moi pouco a pouco ó largo de millóns de anos.
Os investigadores tamén sinalan as dificultades que tiveron para levar a cabo este proxecto, que foi posible grazas a colaboración internacional de científicos pertencentes a 20 institucións de 12 países. A escasez de celacantos e o difícil acceso as zonas nas que viven fixeron moi difícil a obtención de mostras para secuenciar o xenoma.
Ó examinar os xenes que os vertebrados perderon cando se adaptaron á vida terrestre, encontráronse interesantes descubrimentos sobre os cambios que se produciran. Por exemplo, no sentido do olfato (segundo as hipótesis, as criaturas que se mudaron do océano á terra necesitaban novas formas de detectar sustancias químicas o seu alrededor) ou no seu sistema inmunolóxico (quizáis como resposta ós novos patóxenos que encontraron no ecosistema terrestre).
O estudo expón
varias das consecuencias desta automedicación nos animais, algunhas das cales
poden afectar ó ser humano de forma indirecta. Algunhas enfermidades animais
poden ser peores se se interfire na súa capacidade para medicarse. O estudo de
esta medicación animal pode axudar a descubrir novos fármacos de utilidade, xa
que moitas das medicinas modernas derivan de plantas ou produtos naturais.
.jpg)
